چكيده

روان‌شناسي دين ، بررسي مسئله دين است از جنبه دروني و فرديِ آن . اين گستره سعي مي كند با تحليل رواني انسان ( از طريق روان‌شناسي ) ، ريشة پيدايش دين و همين‌طور پيامدهاي اين گرايش را مورد مطالعه قرار دهد. در اين باب ، نظريه هاي موافق و مخالف بسياري ارائه شده است .

علل و انگيزه هاي بروز ديدگاه روان‌شناسانه دين ، سير تاريخي آن ، تئوري‌ها و نظريه هاي قابل توجه در اين زمينه ، همچنين پيامدهاي تبيين شخصي و رواني دين كه از مهم‌ترين آنها مي توان به پلوراليسم ديني اشاره كرد ، درفصل اول اين رساله مورد مداقه قرار گرفته است .

از مهم‌ترين و محوري ترين مسائل مورد بحث در روان‌شناسي دين ، مي‌توان از بحث ‘تجربه ديني’ نام برد كه به عنوان گوهر و اساس اين ديدگاه ،‌ مورد توجه و دقت نظر متفكرين ،‌ متألهان و همچنين روان‌شناسان قرار گرفته است . يكي از مهم‌ترين فرضيه هاي مورد بررسي در اين مبحث ، معرفت ‌زايي تجربيات ديني است و اينكه آيا تجربه ديني مي‌تواند از لحاظ معرفت‌شناسي ، عينيت داشته باشند ؟

بيان نظريات مختلف در مورد اين مسئله ، كه در فصل دوم به آنها اشاره شده ، تا حدودي اظهار نظر در مورد آن را آسان مي‌نمايد .

نقد و بررسي موضوع نيز ، همراه با بيان نظرات متفكرين معاصر و نتيجه گيري كلي از بحث ، اجمالاً‌ در فصل پاياني رساله آمده است .

ما حصل بحث :

ـ روان‌شناسي دين ، نگاهي دروني ، رواني و فردي به دين است ، بدون در نظر گرفتن جنبه هاي اجتماعي ، فرهنگي و … آن .

ـ تبيين شخصي و دروني دين ، از بسياري از تعارضات ميان عقايد ديني و ساير ابعاد زندگي جلوگيري كرده و خواه و ناخواه ،‌ اصطكاك هميشگي ميان دين و علم را
از بين مي‌ برد.

ـ از طريق ارجاع تجربيات شخصي و فردي به پيش فرض‌هاي ديني و زمينه هاي مذهبي افراد ، تجربيات ديني قابل تعريف بوده و به عنوان مهم‌ترين عامل تحويل دين به روان‌شناسي ، مورد بررسي و دقت نظر قرار مي گيرد .

ـ تجربيات ديني از لحاظ معرفت شناسي مي توانند عينيت داشته باشند و اعتقادآور باشند ( اما فقط براي صاحب تجربه و نه ناظران ، بلكه براي ناظران خارجي ، تنها جنبه آشنايي دارد )

چكيده
مقدمه ………………………………………………………………………………… ۱
فصل اول
رابطه روانشناسي و دين ………………………………………………………… ۱۱
تعريف دين  ……………………………………………………………………… ۱۵
بررسي تئوريهاي روانشناسانة دين  …………………………………………… ۲۱
ـ تئوري تحولي پياژه  ………………………………………………………… ۲۲
ـ تئوري اريكسون  ……………………………………………………………. ۲۵
ـ آلپورت   ……………………………………………………………………… ۲۷
ـ يونگ  ………………………………………………………………………… ۳۰
ـ هيوم  ………………………………………………………………………….. ۳۵
ـ فرويد  ………………………………………………………………………… ۴۲
علل گرايش به دين   ……………………………………………………… ۴۷
پيامدهاي گرايش به دين  ………………………………………………… ۵۰
ـ جيمز…………………………………………………………………………… ۵۱

تجربة‌ ديني  ……………………………………………………………………… ۵۹
تعارض علم و دين ……………………………………………………………… ۶۰
كثرت‌گرايي ديني   ……………………………………………………………… ۶۸
فصل دوم
تعريف تجربة ديني ……………………………………………………………… ۷۶
پيشينة تاريخي تجربة ديني   …………………………………………………… ۷۹
اقسام تجربة ديني   ……………………………………………………………… ۸۳
ديدگاههاي مختلف در مورد انواع تجربه‌هاي ديني ………………………… ۸۶
ـ تجربة ديني نوعي احساس است  ………………………………………… ۸۶
ـ تجربة‌ ديني نوعي تجربة مبتني بر ادراك حسي است  ………………… ۹۵
ـ تجربة ديني ارائه نوعي تبيين مافوق طبيعي است  ……………………… ۹۸
نمونه‌هاي تجربة ديني ………………………………………………………… ۱۰۴
آيا تجربه‌هاي ديني هستة مشتركي دارند …………………………………… ۱۱۸
تجربه‌هاي عرفاني ……………………………………………………………… ۱۲۰
ـ آيا تجارب عرفاني معرفت‌زا است ……………………………………… ۱۳۱

آيا تجربة‌ ديني مي‌تواند اعتقاد ديني را توجيه كند ………………………… ۱۳۵
فصل سوم
نگاهي نقادانه به موضوع ……………………………………………………… ۱۴۹
ـ تقدم شرك بر يكتا پرستي………………………………………………… ۱۶۴
ـ موهوم پنداري باورهاي ديني  …………………………………………… ۱۶۵
ـ گناه نخستين………………………………………………………………… ۱۶۶
ـ خداي پدرگونه  …………………………………………………………… ۱۶۷
ـ مفهوم جنسيت   …………………………………………………………… ۱۶۸
ـ تعميم ناروا  ………………………………………………………………… ۱۷۰
فهرست منابع و مآخذ (فارسي) …………………………………………… ۱۸۰
فهرست منابع و مآخذ (انگليسي) ………………………………………… ۱۸۴
چكيده انگليسي………………………………………………………………… ۱۸۵

فهرست منابع و مآخذ(فارسي) :

۱-    استور ، آنتوني . فرويد . ترجمه حسن مرندي . انتشارات طرح نو . ۱۳۷۵

۲-  الياده ، ميرچا . فرهنگ و دين (برگزيده مقالات دائره المعارف دين ) . ترجمه بهاءالدين خرمشاهي . تهران طرح نو . ۱۳۷۴

۳ـ الياده ، ميرچا . دين پژوهي . ترجمه بهاءالدين خرمشاهي . پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي . ۱۳۷۵ .

۴ـ استيس ، والتر . عرفان و فلسفه . ترجمه بهاءالدين خرمشاهي . تهران سروش . ۱۳۶۷

۵ـ باربور ، ايان .  علم و دين . ترجمه بهاءالدين خرمشاهي . مركز نشر دانشگاهي . چاپ سوم . ۱۳۷۹ .

۶ـ پاپكين ، ريچارد/ استرول ، آوروم . كليات فلسفه. ترجمه دكتر سيد جلال‌الدين مجتبوي . انتشارات حكمت . چاپ سوم . ۱۴۰۲ قمري .

۷ـ پترسون ، مايكل . عقل و اعتقاد ديني . ترجمه احمد نراقي و ابراهيم سلطاني . انتشارات طرح نو . ۱۳۷۹ .

۸ـ پراودفوت ، وين . تجربه ديني . ترجمه عباس يزداني . قم: مؤسسه فرهنگي طه . ۱۳۷۷ .

دانلود فايل