چكيده پژوهش

پژوهش حاضر به بررسي عوامل زيستي مؤثر در بروز سوء مصرف مواد پرداخته است. به همين منظور در كنار سؤال اصلي مبني بر «مقايسه تأثير عوامل زيستي مؤثر در بروز رفتار سوء مصرف مواد در بين افراد معتاد و غيرمعتاد»، يك سؤال ديگر با توجه به متغيرهاي سن، سطح تحصيلات، شغل، وضعيت تأهل در افراد معتاد تهيه و مورد بررسي قرار گرفت.

روش پژوهش توصيفي از نوع علمي، مقايسه‌اي وجامعه آماري شامل كليه افراد معتاد مستقر در زندان مركزي اصفهان در سال ۱۳۸۷ و همچنين دانشجويان به عنوان گروه شاهد بوده است. نمونه پژوهش شامل ۶۰ نفر از معتادين و ۶۰ نفر از افراد عادي بوده كه گروه معتادين به روش نمونه‌گيري تصادفي ساده انتخاب شده و گروه غيرمعتاد به وسيله روش نمونه گيري تصادفي خوشه اي انتخاب شده است. ابزار اندازه‌گيري پرسش‌نامه ۶۰ سؤالي‌ گري و ويلسون بوده است كه از روايي و پايايي مناسبي در تحقيقات قبلي برخوردار بوده است. داده‌ها با استفاده از روش‌هاي آزمون T و آزمون F مورد بررسي قرار گرفت كه عمده‌ترين نتايج آن به شرح زير مي‌باشد:

- تفاوت معناداري بين عوامل زيستي گرايش به سوءمصرف مواد در افراد معتاد و غيرمعتاد وجود دارد.

- بين عوامل مؤثر بر سوءمصرف مواد مخدر در افراد معتاد و غيرمعتاد بر اساس متغيرهاي سن، سطح تحصيلات، شغل، وضعيت تأهل تفاوت معناداري وجود داشت.

فهرست مطالب

عنوان مطالب………………………………………………………. صفحه

فصل اول كليات پژوهش

۱-۱ مقدمه………………………………………………………………………………………. ۱۴

۲-۱ بيان مساله……………………………………………………………………………….. ۱۶

۳-۱ اهميت و ضرورت مساله……………………………………………………………. ۱۸

۴-۱ اهداف پژوهش…………………………………………………………………………. ۲۰

۵-۱ فرضيه‌هاي پژوهش………………………………………………………………….. ۲۱

۶-۱ تعريف اصطلاحات…………………………………………………………………….. ۲۱

الف: تعريف نظري……………………………………………………………………………. ۲۱

ب: تعريف عملياتي……………………………………………………………………………. ۲۱

فصل دوم: پيشينه پژوهش

- مقدمه………………………………………………………………………………………….. ۲۵

۱-۲ مباحث نظري……………………………………………………………………………. ۲۵

۲-۲ سوء مصرف مواد يك بيماري مغزي است…………………………………… ۲۶

۳-۲ سوء مصرف مواد فقط يك بيماري مغزي نيست…………………………… ۲۷

۴-۲ اصطلاح شناسي……………………………………………………………………….. ۲۹

۵-۲ سوء مصرف و وابستگي به مواد………………………………………………… ۳۰

۶-۲ اعتياد………………………………………………………………………………………. ۳۰

۱-۶-۲ همه‌گيري شناسي………………………………………………………………….. ۳۱

۲-۶-۲ سبب شناسي………………………………………………………………………… ۳۲

۳-۶-۲ عامل سايكو ديناميك……………………………………………………………… ۳۲

۴-۶-۲ نظريات رفتاري…………………………………………………………………….. ۳۳

۵-۶-۲ وراثت چيست؟……………………………………………………………………… ۳۴

۶-۶-۲ عوامل ژنتيك………………………………………………………………………… ۳۶

۷-۶-۲ عوامل عصبي- شيميايي………………………………………………………… ۳۶

۸-۶-۲ ابتلاي همزمان……………………………………………………………………… ۳۷

۹-۶-۲ اختلالات شخصيت ضد اجتماعي…………………………………………….. ۳۸

۱۰-۶-۲ افسردگي و خودكشي …………………………………………………………. ۳۸

۷-۲ اختلالات وابسته به الكل…………………………………………………………….. ۳۹

۱-۷-۲ همه‌گيري شناسي………………………………………………………………….. ۴۰

۲-۷-۲ فعاليت‌هاي الكتروفيزيولوژيكي………………………………………………… ۴۰

۳-۷-۲ شيمي حياتي يا زيست شيمي………………………………………………….. ۴۲

۴-۷-۲ آسيب‌پذيري زيستي نسبت به الكليسم………………………………………. ۴۳

۵-۷-۲ عوامل شخصيتي و روان شناختي…………………………………………… ۴۷

۶-۷-۲ درمان و بازپروري……………………………………………………………….. ۴۹

۸-۲ اختلالات وابسته به آمفتامين (يا شبه آمفتامين)…………………………….. ۵۰

۱-۸-۲ همه گيري شناسي………………………………………………………………… ۵۱

۲-۸-۲ نوروفارماكولوژي………………………………………………………………… ۵۱

۳-۸-۲ اختلال سايكوتيك ناشي از آمفتامين………………………………………… ۵۲

۴-۸-۲ درمان و بازتواني…………………………………………………………………. ۵۳

۹-۲ اختلالات وابسته به كافئين………………………………………………………….. ۵۴

۱-۹-۲ همه گيري شناسي………………………………………………………………… ۵۵

۲-۹-۲ نوروفارماكولوژي………………………………………………………………… ۵۵

۳-۹-۲ ژنتيك و مصرف كافئين…………………………………………………………. ۵۶

۴-۹-۲ كافئين به عنوان يك ماده مورد سوء مصرف…………………………… ۵۶

۵-۹-۲ عوارض نامطلوب …………………………………………………………………. ۵۷

۶-۹-۲ درمان…………………………………………………………………………………. ۵۸

۱۰-۲ اختلالات وابسته به حشيش………………………………………………………. ۵۹

۱-۱۰-۲ همه گيري شناسي………………………………………………………………. ۶۰

۱-۱-۱۰-۲ شيوع و روندهاي اخير……………………………………………………. ۶۰

۲-۱-۱۰-۲ نوروفارماكولوژي…………………………………………………………… ۶۱

۳-۱۰-۲ اختلال سايكوتيك ناشي از حشيش………………………………………… ۶۲

۴-۱۰-۲ اختلال اضطرابي ناشي از حشيش…………………………………………. ۶۳

۵-۱۰-۲ درمان و بازتواني……………………………………………………………….. ۶۳

۱۱-۲ اختلال وابسته به كوكائين………………………………………………………… ۶۶

۱-۱۱-۲ همه گيري شناسي………………………………………………………………. ۶۶

۲-۱۱-۲ هم ابتلائي………………………………………………………………………….. ۶۷

۳-۱۱-۲ سبب شناسي………………………………………………………………………. ۶۷

۱-۳-۱۱-۲ عوامل ژنتيك …………………………………………………………………. ۶۷

۲-۳-۱۱-۲ عوامل اجتماعي و فرهنگي ………………………………………………. ۶۸

۳-۳-۱۱-۲ يادگيري و شرطي شدن…………………………………………………… ۶۸

۴-۳-۱۱-۲ عوامل دارويي………………………………………………………………… ۶۹

۴-۱۱-۲ نوروفارماكولوژي………………………………………………………………. ۶۹

۵-۱۱-۲ سوء مصرف كوكائين و وابستگي بر آن………………………………… ۷۱

۶-۱۱-۲ اختلال سايكوتيك ناشي از كوكائين ……………………………………… ۷۱

۷-۱۱-۲ اختلال خلقي ناشي از كوكائين …………………………………………….. ۷۲

۸-۱۱-۲ اختلال اضطرابي ناشي از كوكائين ………………………………………. ۷۲

۹-۱۱-۲ اثرات نامطلوب …………………………………………………………………… ۷۲

۱-۹-۱۱-۲ اثرات بر عروق مغزي……………………………………………………… ۷۳

۲-۹-۱۱-۲ اثرات قلبي……………………………………………………………………… ۷۳

۳-۹-۱۱-۲ حملات تشنجي………………………………………………………………… ۷۴

۱۰-۱۱-۲ درمان و بازتواني……………………………………………………………… ۷۴

۱۲-۲ اختلالات وابسته به مواد توهم زا……………………………………………… ۷۶

۱-۱۲-۲ نوروفارماكولوژي………………………………………………………………. ۷۷

۲-۱۲-۲ مصرف داروهاي توهم زا……………………………………………………. ۷۷

۳-۱۲-۲ آثار روان شناختي………………………………………………………………. ۷۸

۴-۱۲-۲ مكانيزمهاي نوروفيزيولوژيكي………………………………………………. ۷۹

۵-۱۲-۲ اختلالات سايكوتيك ناشي از مواد توهم زا…………………………….. ۸۰

۶-۱۲-۲ اختلال خلقي ناشي از مواد توهم زا………………………………………. ۸۱

۷-۱۲-۲ درمان……………………………………………………………………………….. ۸۱

۱۳-۲ اختلالات مربوط به مواد استنشاقي…………………………………………… ۸۲

۱-۱۳-۲ نوروفارماكولوژي………………………………………………………………. ۸۳

۲-۱۳-۲ اثرات نامطلوب …………………………………………………………………… ۸۴

۳-۱۳-۲ درمان……………………………………………………………………………….. ۸۵

۱۴-۲ اختلالات مربوط به نيكوتين……………………………………………………… ۸۵

۱-۱۴-۲ همه گيري شناسي………………………………………………………………. ۸۷

۲-۱۴-۲ بيماران رواني…………………………………………………………………….. ۸۸

۳-۱۴-۲ نوروفارماكولوژي………………………………………………………………. ۸۸

۴-۱۴-۲ سبب يابي وابستگي به نيكوتين……………………………………………… ۸۹

۵-۱۴-۲ اثرات نامطلوب …………………………………………………………………… ۹۰

۶-۱۴-۲ مزاياي بهداشتي ترك سيگار………………………………………………… ۹۰

۷-۱۴-۲ درمان……………………………………………………………………………….. ۹۱

۱-۷-۱۴-۲ درمانهاي روان شناختي………………………………………………….. ۹۱

۲-۷-۱۴-۲ درمانهاي رواني- دارويي………………………………………………… ۹۲

۱۵-۲ اختلالات مربوط به مواد شبه افيوني (اپيوتيد)…………………………….. ۹۳

۱-۱۵-۲ همه گيري شناسي………………………………………………………………. ۹۵

۲-۱۵-۲ نوروفارماكولوژي………………………………………………………………. ۹۶

۳-۱۵-۲ هم ابتلائي………………………………………………………………………….. ۹۷

۴-۱۵-۲ سبب شناسي………………………………………………………………………. ۹۸

۱-۴-۱۵-۲ عوامل رواني- اجتماعي…………………………………………………… ۹۸

۲-۴-۱۵-۲ عوامل ژنتيك و زيستي…………………………………………………….. ۹۸

۳-۴-۱۵-۲ نظريه روانپويشي……………………………………………………………. ۹۹

۱۶-۲ اختلالات مربوط به فن سيكليدين (يا شبه فن سيكليدين)……………….. ۱۰۰

۱-۱۶-۲ همه گيري شناسي………………………………………………………………. ۱۰۰

۲-۱۶-۲ نورفارماكولوژي………………………………………………………………… ۱۰۰

۳-۱۶-۲ اختلال خلقي ناشي از فن سيكليدين……………………………………….. ۱۰۱

۴-۱۶-۲ اختلالات اضطرابي ناشي از فن سيكليدين………………………………. ۱۰۱

۵-۱۶-۲ درمان……………………………………………………………………………….. ۱۰۱

۲-۲ پيشينه تحقيق……………………………………………………………………………. ۱۰۲

فصل سوم: روش تحقيق

مقدمه ……………………………………………………………………………………………. ۱۰۵

۱-۳ روش تحقيق…………………………………………………………………………….. ۱۰۵

۲-۳ جامعه آماري تحقيق………………………………………………………………….. ۱۰۵

۳-۳ ابزار اندازه گيري……………………………………………………………………… ۱۰۵

۴-۳ تعيين حجم نمونه………………………………………………………………………. ۱۰۶

۵-۳ روش‌هاي تجزيه و تحليل داده‌ها ……………………………………………….. ۱۰۶

۶-۳ تعيين اعتبار و روايي پرسشنامه…………………………………………………. ۱۰۷

۷-۳ روش تجزيه و تحليل اطلاعات…………………………………………………….. ۱۰۸

فصل چهارم: يافته هاي پژوهش

فصل پنجم: بحث و نتيجه گيري

بحث و نتيجه گيري…………………………………………………………………………… ۱۲۱

۱-۵ چه كسي مسئول پيشگيري از اعتياد است؟…………………………………… ۱۲۱

۲-۵ محدوديت هاي پژوهش……………………………………………………………… ۱۲۴

۳-۵ پيشنهادهاي پژوهش…………………………………………………………………. ۱۲۴

پيشنهادهايي به والدين……………………………………………………………………… ۱۲۴

پيشنهادهايي به مسوولين …………………………………………………………………. ۱۲۵

۴-۵ محدود كردن دسترسي به دارو………………………………………………….. ۱۲۷

۵-۵ آموزش و پيشگيري………………………………………………………………….. ۱۲۸

۶-۵ بهبود درمان و پژوهش……………………………………………………………… ۱۲۹

۷-۵ توصيه هاي محافظت كننده………………………………………………………… ۱۳۰

۸-۵ فهرست منابع:…………………………………………………………………………… ۱۳۳

منابع فارسي……………………………………………………………………………………. ۱۳۴

منابع خارجي…………………………………………………………………………………… ۱۳۵

ضميمه ………………………………………………………………………………………….. ۱۳۶

فهرست جداول

عنوان مطالب                                                                                                  صفحه

۱- جدول شماره (۱-۴) توزيع فراواني گروه نمونه معتادين و غيرمعتادين………. ۱۱۰

۲- جدول شماره (۲-۴) توزيع فراواني گروه نمونه معتادين و غيرمعتادين براساس سن    ۱۱۱

۳- جدول شماره (۳-۴) توزيع فراواني گروه نمونه معتادين و غيرمعتادين براساس وضعيت تأهل ۱۱۱

۴- جدول شماره (۴-۴) توزيع فراواني گروه نمونه معتادين و غيرمعتادين بر اساس شغل           ۱۱۲

۵- جدول شماره (۵-۴) توزيع فراواني گروه نمونه معتادين و غيرمعتادين براساس سطح تحصيلات        ۱۱۲

۶- جدول شماره (۶-۴) نتايج آزمون t مستقل مقايسه مولفه هاي عوامل زيستي گرايش به اعتياد در بين افراد معتاد و غيرمعتاد……………………………………………………………………………………………….. ۱۱۳

۷- جدول شماره (۷-۴) نتايج آزمون t تفاوت ميانگين گروه معتادين و غيرمعتادين در مولفه هاي عوامل زيستي گرايش به سوء مصرف مواد………………………………………………………………………. ۱۱۴

۸- جدول شماره (۸-۴) نتايج آزمون t تفاوت ميانگين مولفه هاي عوامل زيستي موثر بر گرايش به سوء مصرف مواد در گروه معتادين براساس سن ………………………………………………………………….. ۱۱۵

۹- جدول شماره (۹-۴) نتايج آزمون تعقيبي LSD اختلاف ميانگين بين عوامل زيستي براساس سن معتادين        ۱۱۶

۱۰- جدول شماره (۱۰-۴) نتايج آزمون t تفاوت ميانگين مولفه هاي عوامل زيستي موثر بر گرايش به سوء مصرف مواد در گروه معتادين براساس ميزان تحصيلات………………………………………….. ۱۱۷

۱۱- جدول شماره (۱۱-۴) نتايج آزمون تعقيبي LSD اختلاف ميانگين بين عوامل زيستي براساس سطح تحصيلات ۱۱۷

۱۲- جدول شماره (۱۲-۴) نتايج آزمون t تفاوت ميانگين مولفه هاي عوامل زيستي موثر بر گرايش به سوء مصرف مواد در گروه معتادين بر اساس ………………………………………………………………… ۱۱۸

۱۳- جدول شماره (۱۳-۴) نتايج آزمون تعقيبي CSD اختلاف ميانگين بين عوامل زيستي براساس شغل    ۱۱۹

۱۴- جدول شماره (۱۴-۴) نتايج آزمون f تفاوت ميانگين گروه معتادين مجرد و متأهل در مولفه هاي عوامل زيستي موثر بر گرايش به سوء مصرف مواد …………………………………………………………. ۱۱۹

منابع فارسي:

۱- اسعدي، سيد حسن( ۱۳۷۴). تحقيقي كاربردي درباره پيشگيري از مصرف نابجاي مواد مخدر، روان‌گردان، الكل توتون. تهران: انجمن اوليا مربيان.

۲- اسحاقيان، مهدي (۱۳۷۹). مي‌خواهم پژوهشگر شوم. جزوه آموزشي دوره اقدام پژوهش مركز آموزش نيروي انساني اصفهان.

۳- ايزدي، افسانه (۱۳۸۰). اعتياد و جوانان، پايان نامه كارشناسي رشته روان‌شناسي دانشگاه پيام نور زرين شهر.

۴- بنجامين جي سادوك، ويرجينيا، اي سادوك. خلاصه روانپزشكي، علوم رفتاري/ روانپزشكي باليني: ترجمه حسن رفيعي، فرزين رضاعي، ۱۳۸۲٫ تهران: ارجمند.

۵- دلاور، علي (۱۳۷۶). مباني نظري و عملي پژوهش در علوم انساني و اجتماعي. تهران: رشد.

۶- روزنهان، ديويد ال. سيلكمن، مارتين اي.پي. روان‌شناسي نابهنجاري آسيب‌شناسي رواني، ترجمه يحيي سيد (۱۳۸۰). تهران: ساوالان.

۷- رئوفي، مريم، رضوي، ماريا (۱۳۷۸). راهنماي پيشگيري اعتياد، تهران: مولفين.

۸- رمضاني، فرزانه. بررسي عوامل زيستي سوء مصرف مواد در معتادين مرد استان اصفهان، پايان نامه كارشناسي رشته روانشناسي، دانشگاه پيام نور زرين شهر.

منابع خارجي:

۱- Alan.leshner.(1997). Addiction is a Brain Disease and it matters national in statute of justice journal U.S.A

2- Cloninger. (1988). Heterogeneity and the Classification of Alcholism advances in Alcohol and substance Albuse. U.S.A

دانلود فايل