مقدمه
حبس به عنوان كيفر در تاريخ
تحولات حقوق كيفري يعني نيمه دوم قرن هيجدهم همواره به عنوان يك واقعيت
گريزناپذير وجود داشته است. هر چند در طي ادوار مختلف تحولاتي در رويكرد به
فلسفه مجازات حبس پديده آمده است. حق آزادي كه پس از حق حيات اساسي ترين
حق بشر محسوب مي شود جايگاه خود را پيدا كرد و بر همين مبنا چهارچوب روابط
قواي حاكم بر شهروندان بارها تعريف شد و حقوق شهروندي افزايش يافت و اين
مساله موجب قروني تكاليف حكمرانان شد.
مردم به دنبال دولتهاي پاسخگو بودند و انتظار داشتند حاكمان حقوق اوليه شهروندان را به صورت تمام و كمال حفظ و حراست كنند.
محور قرار گرفتن حقوق اساسي شهروندان بويژه آزادي، سلب آزادي از افراد را
به عنوان يك استثناء كاملاً محدود مطرح كرد و گستردگي استفاده از حبس و
بازداشت موقت را زير سوال برد و سلب آزادي تنها براي موارد مهم و خطرناك
مجاز شمرده شده و از اين حيث به لحاظ نظري مشروعيت كاربرد حبس در شكل جاري
آن دچار ترديد شد و كمتر كسي مي پذيرفت كه از تمام مجرمان بايد سلب آزادي
شود.
آمارها نشان داد كه حبس كيفري چه با فلسفه ارعاب بازدارندگي چه با
فلسفه ا صلاح و درمان با شكست عملي مواجه شده است. در كشورهاي با نظام
كيفري حبس محور، نه تنها ارتكاب جرم كاهش نيافت، بلكه آمار تكرار جرم توسط
محكومين سابقه دار رقم بالايي است.۱
ضمن اين شكست عملي انتقادهاي گسترده اي به آثار منفي زندان هم از لحاظ اقتصادي هم از لحاظ اجتماعي صورت گرفت.
هزينه هاي اقتصادي بالاي زندان، حرفه اي تر شدن مجرمان زنداني شده، از هم
پاشيدن خانواده هاي زندانيان و… تنها بخشي از اشكالات زندان بشمار مي رفت
فهرست مطالب صفحه
چكيده
مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………۱
الف: ساماندهي تحقيق……………………………………………………………………………………………………….۳
ب: تبيين موضوع رساله و ضرورت تحقيق راجع بر آن………………………………………………………….۴
ج: اهميت تحقيق………………………………………………………………………………………………………………۷
د: اهداف تحقيق……………………………………………………………………………………………………………….۷
ه: سوالات تحقيق………………………………………………………………………………………………………………۷
و: مشكلات تحقيق……………………………………………………………………………………………………………۸
ز: روش تحقيق…………………………………………………………………………………………………………………۸
ي:سابقه تحقيق…………………………………………………………………………………………………………………۸
بخش اول: مفاهيم و تاريخچه و مباني زندان و جايگزين هاي ان …………………………………………۱۰
فصل اول: مفاهيم و تاريخچه زندان در دنيا………………………………………………………………………..۱۰
مبحث اول : تعريف لغوي و اصطلاحي زندان…………………………………………………………………….۱۰
مبحث دوم: تاريخچه زندان در دنيا……………………………………………………………………………………۱۳
فصل دوم: تاريخچه و انواع زندان در ايران…………………………………………………………………………۱۸
مبحث اول: تاريخچه زندان در ايران …………………………………………………………………………………۱۸
مبحث دوم : انواع زندان در ايران………………………………………………………………………………………۲۳
گفتار اول: زندان بسته……………………………………………………………………………………………………..۲۴
گفتار دوم: مجتمع حرفه آموزي و كار درماني……………………………………………………………………..۲۴
گفتار سوم: موسسات صنفي، كشاورزي يا خدماتي……………………………………………………………..۲۵
فصل سوم : زندان در اسلام……………………………………………………………………………………………..۲۶
مبحث اول : موارد جواز حبس در فقه……………………………………………………………………………….۲۹
فصل چهارم : عوامل عملي و نظري گرايش به جايگزين هاي حبس و مباني آن……………………..۳۳
مبحث اول: عوامل عملي ناكارآمدي كيفر حبس………………………………………………………………….۳۴
گفتار اول: شكست مجازات حبس در دستيابي به اهداف……………………………………………………..۳۵
بند اول: ناتواني در پيشگيري از جرم…………………………………………………………………………………۳۵
بند دوم: شكست برنامه هاي اصلاح و درمان………………………………………………………………………۳۸
گفتار دوم: جرم زا بودن محيط زندان ………………………………………………………………………………..۴۰
گفتار سوم: تعارض با اصل شخصي بودن مجازاتها……………………………………………………………..۴۳
گفتار چهارم: هزينه اقتصادي زندان……………………………………………………………………………………۴۷
گفتار پنجم: تراكم جمعيت زندان و كمبود فضاي مناسب……………………………………………………..۵۰
گفتار ششم: مشكلات بهداشتي موجود در زندان…………………………………………………………………۵۰
گفتار هفتم: اثر رواني و نامطلوب زندان بر زنداني……………………………………………………………….۵۱
گفتار هشتم: از بين رفتن حس مسئوليت…………………………………………………………………………….۵۳
مبحث دوم: مباني نظري ناكارامدي كيفر حبس و طرح جايگزين هاي آن……………………………….۵۴
گفتار اول: تحولات كيفري و گسترش زندان ……………………………………………………………………..۵۴
۱- ديدگاه مكتب كلاسيك……………………………………………………………………………………………….۵۴
۲- ديدگاه مكتب نئوكلاسيك……………………………………………………………………………………………۵۵
۳- ديدگاه مكتب تحققي………………………………………………………………………………………………….۵۵
۴- ديدگاه مكتب دفاع اجتماعي ………………………………………………………………………………………۵۵
گفتار دوم: نظريات جرم شناختي………………………………………………………………………………………۵۶
بند اول: جرم شناسي كلاسيك………………………………………………………………………………………….۵۷
بند دوم: جرم شناسي واكنش اجتماعي……………………………………………………………………………….۵۸
الف: جرم شناسي تعامل گرا (نظريه برچسب زني) …………………………………………………………….۵۹
ب: جرم شناسي سازماني…………………………………………………………………………………………………۵۹
ج: جرم شناسي انتقادي و شاخه هاي آن……………………………………………………………………………۶۰
گفتار سوم: مسئول پرداخت ضرر و زيان افرادي كه بيگناه بازداشت شده اند. ………………………..۶۲
الف: در شرايطي كه قاضي مرتكب قصور شده باشد……………………………………………………………۶۴
ب: در صورت عدم تقصير قاضي……………………………………………………………………………………..۶۵
ج: جبران ضرر معنوي………………………………………………………………….. ……………………………….۶۶
فصل پنجم : مفهوم- مباني- تاريخچه- اهداف و فوايد جايگزين حبس…………………………………۶۷
مبحث اول: تاريخچه و مفهوم جايگزين هاي حبس…………………………………………………………….۶۷
گفتار اول: تاريخچه…………………………………………………………………………………………………………۶۷
گفتار دوم: مفهوم……………………………………………………………………………….. …………………………۶۸
بند اول: جايگزيني تقنيني…………………………………………………………………………………………………۷۰
بند دوم: جايگزيني قضايي……………………………………………………………………………………………….۷۱
مبحث دوم: مباني قانوني برنامه هاي جايگزين حبس در سياست جنايي…………………………………۷۲
گفتار اول: سياست جنايي بين المللي و منطقه اي در زمينه تحديد كيفر حبس و جايگزين آن……۷۲
گفتار دوم: سياست جنايي ملي ايران در زمينه تحديد كيفر حبس و جايگزين آن……………………..۷۶
مبحث سوم: اهداف و فوايد و ويژگي هاي و شرايط (كلي) جايگزين حبس…………………………..۷۶
گفتار اول: اهداف و فوايد جايگزين حبس…………………………………………………………………………۷۶
بند اول: اهداف……………………………………………………………………………………………………………….۷۶
بند دوم: فوايد………………………………………………………………….. ………………………………………….۷۷
گفتار دوم: ويژگي ها و شرايط جايگزين……………………………………………………………………………۷۸
بند اول: ويژگي ها………………………………………………………………….. …………………………………….۷۸
بند دوم: شرايط…………………………………………………………………………………………… ………………..۸۱
الف: فرهنگ سازي لازم………………………………………………………………………………………. ………..۸۱
ب: داشتن قانوني مدون و صريح………………………………………………………………………………………۸۳
ج: جرم موضوع جايگزين………………………………………………………………………………………………..۸۴
د: مجرمان موضوع جايگزين…………………………………………………………………………………………….۸۵
مبحث چهارم: ماهيت كيفرهاي جايگزين حبس و مزاياي بكارگيري آنها………………………………..۸۵
گفتار اول: ماهيت كيفرهاي جايگزين…………………………………………………………………………………۸۵
گفتار دوم: مزاياي بكارگيري كيفرهاي جايگزين ………………………………………………………………..۸۶
بخش دوم: انواع جايگزين ها و مقررات مربوط به آنها…………………………………………………………۸۹
فصل اول: جايگزين هاي سنتي…………………………………………………………………………………………۹۵
مبحث اول: آزادي مشروط ………………………………………………………………………………………………۹۵
گفتار اول: تعريف و تاريخچه آزادي مشروط……………………………………………………………………..۹۶
بند اول: تعريف آزادي مشروط…………………………………………………………………………………………۹۶
بند دوم: تاريخچه آزادي مشروط………………………………………………………………………………………۹۷
گفتار دوم: مباني و قلمرو آزادي مشروط……………………………………………………………………………۹۸
بند اول: مباني آزادي مشروط……………………………………………………………………………………………۹۸
بند دوم: قلمرو آزادي مشروط…………………………………………………………………………………………..۹۸
گفتار سوم: شرايط و فوايد آزادي مشروط و آثار آن…………………………………………………………….۹۹
بند اول: شرايط آزادي مشروط………………………………………………………………………………………….۹۹
بند دوم: فوايد آزادي مشروط…………………………………………………………………………………………۱۰۱
بند سوم: آثار آزادي مشروط………………………………………………………………… ……………………….۱۰۱
گفتار چهارم: انتقادات وارد بر آزادي مشروط در حقوق كيفري ايران……………………………………۱۰۲
مبحث دوم: تعليق اجراي مجازات…………………………………………………………………………………..۱۰۳
گفتار اول: تعريف و تاريخچه تعليق اجزاي مجازات ………………………………………………………..۱۰۵
بند اول: تعريف تعليق اجراي مجازات……………………………………………………………………………..۱۰۵
بند دوم: تاريخچه تعليق اجراي مجازات…………………………………………………………………………..۱۰۶
گفتار دوم: اهداف و فوايد تعليق اجراي مجازات………………………………………………………………۱۰۷
بند اول: اهداف تعليق …………………………………………………………………………………………………..۱۰۷
بند دوم: فوايد تعليق…………………………………………………………………. …………………………………۱۰۸
گفتار سوم: شرايط اعطاي تعليق اجراي مجازات و آثار لغوي آن…………………………………………۱۰۸
بند اول: شرايط اعطاي تعليق …………………………………………………………………………………………۱۰۸
بند دوم: آثار اعطاي تعليق………………………………………………………………………………………………۱۰۹
بند سوم: لغو تعليق………………………………………………………………………………………………………..۱۰۹
گفتار چهارم: انتقادات وارد بر تعليق اجراي مجازات در حقوق كيفري ايران…………………………۱۱۰
مبحث سوم: جزاي نقدي……………………………………………………………………………………………….۱۱۱
گفتار اول: تاريخچه و مفهوم جزاي نقدي………………………………………………………………………..۱۱۲
بند اول: مفهوم……………………………………………………………………………………………………………..۱۱۲
بند دوم: تاريخچه………………………………………………………………………………………………………….۱۱۳
گفتار دوم: ماهيت بازداشت بدل از جزاي نقدي………………………………………………………………..۱۱۴
مبحث چهارم: محروميت از حقوق اجتماعي…………………………………………………………………….۱۱۵
گفتار اول: محروميت از حقوق اجتماعي و خدمات عمومي و انواع آن………………………………..۱۱۶
بند اول: مفهوم محروميت از حقوق اجتماعي……………………………………………………………………۱۱۶
بند دوم: انواع محروميت از حقوق اجتماعي……………………………………………………………………..۱۱۷
بند سوم: خدمات عمومي و انواع آن………………………………………………………………………………..۱۱۷
گفتار دوم: جايگاه قانوني محروميت از حقوق اجتماعي به عنوان ضمانت اجراي كيفري………..۱۱۸
بند اول: محروميت از حقوق اجتماعي به عنوان كيفر اصلي………………………………………………..۱۱۸
بند دوم: محروميت از حقوق اجتماعي به عنوان كيفر فرعي………………………………………………..۱۲۳
فصل دوم: جايگزين هاي جديد……………………………………………………………………………………..۱۲۵
مبحث اول: دوره مراقبتي……………………………………………………………………………………………….۱۲۵
گفتار اول: مفهوم و تاريخچه دوره مراقبتي……………………………………………………………………….۱۲۸
بند اول: مفهوم……………………………………………………………………………………………………………..۱۲۸
بند دوم: تاريخچه………………………………………………………………………………………………………….۱۲۹
گفتار دوم: اهداف و قلمرو دوره مراقبتي………………………………………………………………………….۱۳۰
بند اول: اهداف دوره مراقبتي………………………………………………………………………………………….۱۳۰
بنده دوم قلمرو دوره مراقبتي…………………………………………………………………………………………..۱۳۰
گفتار سوم: جايگاه دوره مراقبتي در حقوق كيفري ايران……………………………………………………..۱۳۰
مبحث دوم: جريمه روزانه……………………………………………………………………………………………..۱۳۶
گفتار اول: مفهوم جريمه روزانه و تاريخچه………………………………………………………………………۱۳۷
بند اول: مفهوم……………………………………………………………………………………………………………..۱۳۷
بند دوم:تاريخچه…………………………………………………………………………………………………………..۱۳۸
گفتار دوم: اهداف و فوايد جريمه روزانه………………………………………………………………………….۱۳۸
بند اول: اهداف…………………………………………………………………………………………………………….۱۳۸
بند دوم: فوايد………………………………………………………………………………………………………………۱۳۹
گفتار سوم: شرايط اعطا و نحوه اجراي جريمه روزانه………………………………………………………..۱۳۹
گفتار چهارم: جايگاه جريمه روزانه در حقوق كيفري…………………………………………………………۱۴۱
مبحث سوم: خدمات عمومي………………………………………………………………………………………….۱۴۱
گفتار اول: تعريف و تاريخچه…………………………………………………………………………………………۱۴۲
بند اول: تعريف…………………………………………………………………………………………………………….۱۴۲
بند دوم: تاريخچه………………………………………………………………………………………………………….۱۴۴
گفتار دوم: اهداف و فوايد خدمات عمومي……………………………………………………………………….۱۴۵
بند اول: اهداف…………………………………………………………………………………………………………….۱۴۵
بند دوم: فوايد………………………………………………………………………………………………………………۱۴۵
گفتار سوم: شرايط انجام خدمات عمومي…………………………………………………………………………۱۴۶
گفتار چهارم: جايگاه خدمات عمومي در حقوق كيفري ايران………………………………………………۱۴۶
مبحث چهارم: حبس در منزل…………………………………………………………………………………………۱۴۸
گفتار اول: مفهوم حبس در منزل……………………………………………………………………………………..۱۴۹
گفتار دوم: فوايد حبس در منزل………………………………………………………………………………………۱۴۹
مبحث پنجم: نظارت الكترونيكي و مراكز گزارش روزانه……………………………………………………۱۵۰
گفتار اول: مفهوم نظارت الكترونيكي و جايگاه آن در حقوق كيفري ايران…………………………….۱۵۰
بند اول: مفهوم نظارت الكترونيكي…………………………………………………………………………………..۱۵۰
بند دوم: جايگاه نظارت الكترونيكي در حقوق كيفري ايران…………………………………………………۱۵۱
گفتار دوم: گزارش روزانه و شرايط مشمولان و جايگاهش در حقوق ايران…………………………..۱۵۱
بند اول: مفهوم مراكز گزارش روزانه………………………………………………………………………………..۱۵۱
بند دوم: شرايط مشمولان……………………………………………………………………………………………….۱۵۲
بند سوم: جايگاه اين مراكز گزارش روزانه در ايران……………………………………………………………۱۵۲
نتيجه گيري………………………………………………………………………………………………………………….۱۵۴
پيشنهادها……………………………………………………………………………………………………………………..۱۶۰
منابع……………………………………………………………………………………………………………………………۱۶۴
فهرست منابع فارسي
كتابها
۱-آنسل، مارك ، دفاع اجتماعي، ترجمه محمدآشوري و علي حسيني نجفي ابرند آبادي، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ ۲-۷۵٫
۲-آشوري، محمد، آئين دادرسي كيفري، انتشارات سمت، جلد دوم، چاپ دوم، سال ۱۳۸۰٫
۳-آشوري، محمد، جايگزين هاي زندان يا مجازاتهاي بينابين ، نشر گرايش، چاپ اول، سال ۸۳٫
۴-اردبيلي ، محمدعلي، حقوق جزاي عمومي نشر ميزان، جلد دوم، چاپ هفتم، سال ۸۲٫
۵-بولك،برنارد، كيفرشناسي، ترجمه علي حسين نجفي ابرندآبادي، انتشارات مجد، چاپ اول، ۷۲٫
۶-بكاريا، سزار، رساله جرائم و مجازاتها، ترجمه علي اردبيلي، انتشارات دانشگاه شهيد بهشتي، چاپ دوم، ۷۴٫
۷-پيكا، ژرژ، جرم شناسي، ترجمه علي حسين نجفي ابرندآبادي، چاپ اول.
۸-جعفري لنگرودي، محمدجعفر، ترمينولوژي حقوق، انتشارات گنج دانش، چاپ دهم، سال ۸۷٫
دانلود
