چكيده
هدف اين مقاله توضيح
مفاد و محتوا و تجزيه و تحليل علل، انگيزه‌ها و اهداف طرح خاورميانه بزرگ،
با هدف واكاوي تأثيرات آن بر امنيت ملي جمهوري اسلامي ايران است. به عبارت
ديگر، منظور پاسخگويي به اين سؤالات اصلي و فرعي است: دلايل، انگيزه‌ها و
اهداف ايالات متحده از ارايه اين طرح چيست؟ اين طرح، چه جايگاهي در راهبرد
امنيت ملي، سياست خاورميانه‌اي و نقش ملي آمريكا دارد؟ چرا فرآيند
دموكراتيك‌سازي خاورميانه در شرايط بين‌المللي پس از ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ آغاز و
تعقيب مي‌گردد؟ بازتاب‌ها و پيامدهاي امنيت اين طرح، براي كشورها و جوامع
خاورميانه كدامند؟ و سرانجام، تحقق و اجراي اين طرح چه چالش‌ها و فرصت‌هاي
امنيتي را براي جمهوري اسلامي ايران در پي خواهد داشت.
پاسخ
احتمالي اين پرسش‌ها در چارچوب فرضيه ذيل مورد بحث و بررسي قرار خواهد
گرفت: «طرح خاورميانه بزرگ به مثابه يكي از راهكارها و سازوكارهاي كانوني
در راهبرد پيشگيرانه و مركز ثقل راهبرد كلان امنيت ملي آمريكا به منظور
مقابله با تهديدات نامتقارن، ضمن ايجاد تهديدات و چالش‌هاي امنيتي مختلف،
فرصت‌هايي نيز براي تأمين و تحكيم امنيت ملي جمهوري اسلامي ايران
مي‌فرآيند.»
در پايان، راه‌كارهايي براي بهره‌گيري جمهوري اسلامي از فرصت‌ها و دفع تهديدات امنيتي اين طرح ارايه مي‌شود.
فهرست مطالب
فهرست ۲
چكيده ۳
مقدمه ۴
نگاهي به تصوير تاريخي خاورميانه ۷
ساختار اقتصادي، سياسي و اجتماعي ۸
تشكيل خاورميانه مدرن ۱۴
تاريخچه طرح خاورميانه بزرگ ۱۴
مباني نظري طرح خاورميانه بزرگ ۲۱
الف. مفاد و مفروضه‌هاي طرح ۲۸
۱٫ توسعه‌ي سياسي: دموكراتيك‌سازي ۲۹
۲٫ توسعه علمي ـ آموزشي ۳۰
۳٫ توسعه اقتصادي ۳۱
ب. خاستگاه و اهداف طرح ۳۲
۱٫ راهبرد امنيت ملي آمريكا ۳۳
۲٫ نقش ملي آمريكا ۳۹
۳٫ اهداف خاورميانه‌اي آمريكا ۴۲
ج. تأثيرات طرح بر امنيت ملي ايران ۴۴
۱٫ چالش‌هاي امنيتي ۴۵
۱ـ۲٫ چالش‌هاي سياسي ۴۸
۱ـ۳٫ چالش‌هاي اقتصادي ۵۲
۱ـ۴٫ چالش‌هاي هويتي ۵۵
۲٫ فرصت‌هاي امنيتي ۵۹
۲ـ۲٫ فرصت‌هاي منطقه‌اي ۶۲
برخي الزامات براي سياست دفاعي ايران ۶۶
نتيجه‌گيري و راهكارها ۷۳
يادداشت ۷۶
منابع
- خاورميانه بزرگ شامل كليه كشورهاي جهان عرب، پاكستان، افغانستان، ايران، تريكه و اسراييل مي‌شود.
- متن كامل طرح خاورميانه بزرگ در روزنامه عرب زبان فرامنطقه‌اي الحيات چاپ لندن، مورخ ۱۳ فوريه ۲۰۰۴ درج شده است.
- بيليس،
جان، كن بوث، جان گارنت و فيل ويليانر، استراتژي معاصر، نظريات و خط
مشي‌ها، تهران، دفتر مطالعات سياسي و بين‌المللي، ۱۳۷۴، ص۳، ريچارد اچ شوتز
«مطالعات امنيت ملي قبل از جنگ سرد» در مطالعات امنيت ملي، اصغر افتخاري،
تهران، پژوهشكده مطالعات راهبردي، ۱۳۸۱، ص ۸۱
- كميسيون امنيت ملي
آمريكا، استراتژي امنيت ملي آمريكا در قرن ۲۱، جلال دهمشگي، بابك فرهنگي و
ابوالقاسم راه‌چمني، تهران، انتشارات مؤسسه فرهنگي و مطالعات تحقيقات
بين‌المللي ابرار معاصر تهران ۱۳۸۱
دانلود فايل
